Wykorzystanie fundacji jako wspólnika w spółce komandytowej nie jest popularnym rozwiązaniem. Tymczasem, odpowiednio skonstruowana spółka komandytowa, w której jednym ze wspólników będzie fundacja, może przynosić realne korzyści!
Zamów nasz kurs online "Fundacja rodzinna - sukcesja w biznesie w praktycznych pytaniach i odpowiedziach"Z kursu dowiesz się m.in:
Zobacz program i zamów tutaj. |
Rola fundacji w spółce komandytowej
Fundacja może pełnić w spółce komandytowej zarówno rolę komandytariusza, jak i komplementariusza. Bardziej popularne jest wykorzystanie fundacji jako komplementariusza. Rozwiązanie to przypomina konstrukcję, w której komplementariuszem jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Pozwala więc na ograniczenie odpowiedzialności pozostałych wspólników (komandytariuszy) za zobowiązania spółki oraz umożliwia jednokrotne opodatkowanie podatkiem dochodowym komandytariuszy. Równocześnie oferuje dodatkowe korzyści podatkowe, jak i daje nieco więcej swobody w kwestiach organizacyjnych.
Fundacja – bezpieczny wspólnik spółki komandytowej
Fundacja powołana w Polsce może być ustanowiona wyłącznie dla realizacji celów użyteczności publicznej. Nie wyklucza to jednak prowadzenia przez nią działalności gospodarczej (również w charakterze wspólnika w spółce komandytowej), jeżeli ta działalność ma ostatecznie prowadzić do realizacji celów społecznie lub gospodarczo użytecznych (tj. dochody z udziału w tej spółce będą służyć fundacji na realizację celów statutowych fundacji).
W Polsce jest kilkanaście fundacji, które pełnią funkcję komplementariusza. Jest to na przykład Fundacja Vertrapol, zajmująca się wyszukiwaniem miejsc pracy i pomocą społeczną, będąca komplementariuszem Fundacja Vertrapol sp.k., a także Fundacja Eduinn, zajmująca się wspomaganiem edukacji przez prowadzenie kursów doszkalających i korepetycji, działająca jako komplementariusz spółki Fundacja Eduinn sp.k.
Wykorzystanie fundacji jako wspólnika w spółce jest rozwiązaniem popularnym w Niemczech. Tamtejsze rozwiązania prawne są bardziej elastyczne, jeżeli chodzi o możliwość określenia statutowego celu prowadzonej przez fundację działalności. Niemieckie fundacje mogą realizować także interes prywatny, taki jak dobro rodziny. Takie fundacje, określane jako „prywatne”, wykorzystywane są jako narzędzie sukcesji, w szczególności gdy brak odpowiedniego kandydata na następcę w rodzinnym biznesie - ułatwiają zatrzymanie majątku w rodzinie oraz zapobiegają rozdrobnieniu praw udziałowych w biznesie, które zagrażałoby funkcjonowaniu prowadzonego przedsiębiorstwa. Członkowie rodziny zostają ekonomicznie zabezpieczeni ze strony fundacji, równocześnie wyeliminowana jest możliwość utraty przez nich całości majątku. Jako przykłady niemieckich fundacji rodzinnych spełniających taką funkcję można wskazać fundację Lidl, Bertelsmann oraz Carl Zeiss. Fundacja Lidl jest komplementariuszem w spółce komandytowej, Fundacja Bertelsmann natomiast pełni tę rolę w spółce komandytowo-akcyjnej (prowadzącej międzynarodowy konglomerat medialny).
Istotną zaletą fundacji w Polsce jest wysoki stopień ochrony wniesionego do niej majątku, niezależnie od sytuacji ekonomicznej fundatora i darczyńców. Nie jest bowiem możliwe prowadzenie egzekucji przeciwko założycielowi fundacji, a także jej darczyńcom ze środków, które przekazali oni fundacji. W odróżnieniu od spółek, w przypadku fundacji brak jest bowiem udziałów czy akcji otrzymywanych za wniesiony majątek. W odniesieniu do fundacji nie jest również możliwa sytuacja podobna do wypowiedzenia umowy spółki, tak jak ma do miejsce przy egzekucji z majątku wspólnika spółki osobowej.
Należy jednak pamiętać, że w określonych sytuacjach darowizna przekazana na rzecz fundacji może być podważona w drodze tzw. skargi pauliańskiej.
Kontrola i swoboda działań w fundacji
Inną korzystną cechą fundacji na tle spółek, jest większy wpływ fundatora na fundację. Kontrola fundatora nie ulega bowiem zmniejszeniu wraz z dopływem środków w formie dotacji czy darowizn. Fundator zachowuje znaczny wpływ na funkcjonowanie fundacji poprzez kształtowanie statutu, w którym określa m. in. cel, zasady oraz formy działalności, a także na skład organów fundacji. Dzięki odpowiednio skonstruowanym zapisom, wpływ jego woli na działalność fundacji może utrzymywać się długo po jego śmierci.
Struktura organizacyjna fundacji może być kształtowana w sposób swobodniejszy niż struktura organizacyjna spółki. Co do zasady, w fundacji powinien być jeden organ odpowiedzialny za administrację i zarządzanie (najczęściej jest to zarząd fundacji). Statut fundacji powinien określać sposób wyboru członków zarządu – np. przez fundatora, radę fundacji, inne organy fundacji czy nawet osoby lub instytucje trzecie.
W odniesieniu do fundacji nie ma natomiast konieczności powoływania organu nadzoru, tak jak ma to miejsce w spółce akcyjnej oraz większych spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością (choć oczywiście fundator może ustanowić radę fundacji jako organ nadzorczy nad zarządem).
Fundacja jako wspólnik spółki komandytowej - podatki
Fundacja będąca wspólnikiem w spółce komandytowej podlega opodatkowaniu na zasadach ogólnych – przeczytasz o tym w naszym artykule na portalu doradzamy.to Według jakich zasad wspólnicy spółki komandytowej rozliczają podatek dochodowy?
W konsekwencji, fundacja będzie zobowiązana do odpowiedniego rozpoznawania przychodów i kosztów uzyskania przychodów generowanych przez spółkę komandytową proporcjonalnie do udziału fundacji w zysku spółki. Warto pamiętać, że konieczność podatkowego rozpoznawania wynikających z uczestnictwa w spółce komandytowej przychodów i kosztów, i co za tym idzie dochodu lub straty, nie jest równoznaczna z fizycznym uzyskaniem środków pieniężnych przez fundację. Innymi słowy, może zaistnieć sytuacja, w której fundacja będzie zobowiązana do wykazania dochodu podatkowego pomimo, iż fizycznie nie otrzyma środków pieniężnych.
Przypadający na fundację dochód może być jednak zwolniony z podatku dochodowego od osób prawnych na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o CIT. By skorzystać z tego zwolnienia dochód uzyskany ze spółki komandytowej powinien zostać przeznaczony i wydatkowany na przewidziane w ustawie cele statutowe fundacji (np. działalność naukowa, kulturalna, w zakresie kultury fizycznej). Warto podkreślić, że ustawa o CIT nie przewiduje terminu, w którym środki przeznaczone na cele statutowe powinny być na te cele faktycznie wydatkowane. W praktyce oznacza to, że jeśli osiągnięty przez fundację dochód (w tym dochód z uczestnictwa w spółce komandytowej) zostanie przeznaczony na realizację celów statutowych, to nie będzie on podlegał opodatkowaniu CIT tak długo, aż nie zostanie on wydatkowany na cele inne niż statutowe.
Kacper Chachurski
Martyna Kunke
Przeczytaj także: